Ja dat lees je goed. Het lijkt te mooi om waar te zijn he, maar graag vertel ik hoe dit precies zit.
Het begint met de term ‘The Blue Zones’. Wellicht heb je er al wel eens van gehoord of wellicht is het onderwerp nog helemaal nieuw voor je. Het is een thema wat mij al heel lang intrigeert en waar ik vandaag graag wat belangrijke lessen van deel met je.
The Blue Zones zijn 5 gebieden over de wereld waarin mensen gemiddeld gezien ouder worden dan op andere plekken, en ook minder chronische ziekten hebben. En dan heb je het over hele hoge aantallen van mensen die ouder worden dan 90 en 100 jaar. Oftewel mensen die ‘gezond’ oud worden en dus heel lang een goede kwaliteit van leven behouden. En dat viel natuurlijk op! Als de populatie daar gemiddeld zo oud wordt… wat doen ze daar dan anders dan in de rest van de wereld?
Daar is uiteraard uitgebreid onderzoek naar gedaan en daar zijn een aantal conclusies uit gekomen die als het ware dienen als de ‘geheimen’ van een lang en gezond leven.
Wat allereerst zo interessant is, is dat die zogeheten Blue Zones verspreid liggen over de wereld. De gebieden zijn namelijk:
– Icaria in Griekenland
– Ogliastra in Italië (Sardinië)
– Okinawa in Japan
– Nicoya Peninsula in Costa Rica
– Loma Linda in California
En dat maakt dus dat ‘het geheim’ al een stukje complexer ligt dan dat je kunt zeggen dat het aan de omstandigheden van één bepaalde regio ligt. Een verleidelijke gedachte is namelijk ook: oh dan zal die regio wel het gezondste voedingspatroon hebben! Waarbij we al snel geneigd zijn om te denken dat, stel nu dat het alleen in Japan was, we allemaal veel witte rijst, veel vis en veel noodles zouden moeten eten.
Maar met zo’n uiteenlopende distributie aan eetculturen gaat dat idee dus al niet op!! En is er dus meer in het spel. Na veel onderzoek zijn er wetenschappers tot de volgende conclusies gekomen:
1. De voeding die ze consumeren is voornamelijk onbewerkt.
De allereerste belangrijkste en opvallendste conclusie is dat, in een wereld waarin we steeds meer bewerkte voeding eten, deze gebieden nog voornamelijk leven op natuurlijke, onbewerkte voeding. Dat wil zeggen veel heel verse en onbewerkte producten zoals groenten, fruit, noten, zaden, volkoren granen en peulvruchten. Aangevuld met een gematigde vis en vlees consumptie. Maar zoals je met de verspreiding van de gebieden ook ziet is dat het extreem verschillende eetculturen kenmerkt.
Waar ze in Azië grotendeels afhankelijk zijn van rijst als een van de belangrijkste elementen uit een maaltijd, kent het gebied in Italië een cultuur van veel pasta’s, pizza’s en brood. Costa Rica daarentegen heeft een cultuur die vooral leunt op bonen en mais als een van de belangrijkste bestanddelen van een maaltijd.
Oftewel: ieder gebied heeft zijn compleet eigen eetcultuur en eigen producten. Die producten worden veelvuldig gegeten in een variëteit aan gerechte maar ook zeker smaakvol. Wat maakt dat de laatste conclusie die je zou mogen trekken zou zijn dat bijvoorbeeld brood, pizza of rijst ongezond is!! Een denkpatroon waar heel veel mensen nog altijd heel gevoelig voor zijn en graag bewijs voor vinden. Kunnen we tegelijkertijd ook wel concluderen dat de mensen die het langst leven, eigenlijk vooral eten wat ze heel lekker vinden! Ze kennen daarin geen restricties van producten maar er is wel iets anders wat hen óók onderscheidt en wat bijdraagt aan hun geheim:
2. Er is sprake van een gereduceerde energie-inname.
Dit is de technisch bewoording van in feite: eten met mate! Deze gebieden kenmerken zich dus ook doordat ze een energie-inname hebben waarin een klein energietekort geldt. Dat wil zeggen: ze krijgen op dagelijkse basis net wat minder energie binnen dan het lichaam verbruikt. Een energietekort draagt naar alle waarschijnlijkheid bij aan langer leven [1] en speelt mee in de reden waarom mensen in deze gebieden zo gezond blijven en oud worden.
Een van de grootste problemen van de huidige maatschappij is dat we als het ware ‘overeten’. Dat wil zeggen we eten veel meer dan we eigenlijk nodig hebben om in leven te blijven en dat overeten leidt tot een groot scala aan problemen. Dat overeten moet je niet alleen zien in termen van grote porties en ongecontroleerde hoeveelheden, met name door het feit dat veel bewerkte producten een hogere energiedichtheid hebben. Dat wil zegggen: een snicker bevat al gauw 250 calorieën welke je naar verhouding toch redelijk snel weggegeten hebt, in tegenstelling tot diezelfde hoeveelheid calorieën uit bijvoorbeeld groenten.
Tel dat op bij een patroon waarin we leven van hagelslag, gesuikerde drankjes, brood met allerlei lekkere en bewerkte belegopties en de gewoonte van het eten van chips, koek en ander snoep. Dat maakt dat we over het algemeen heel vaak veel meer energie (calorieën) binnenkrijgen dan we eigenlijk nodig hebben. Het is geen geheim dat daar gewichtstoename mee gepaard gaat en daarmee een toename van allerlei welvaartsziekten. Daarbij geldt dit niet enkel bij personen waarbij gewichtstoename plaatsvindt, maar zien we ook steeds meer ziektes als alzheimer, kanker en een hersen- of hartinfarct in zijn algemeen. Waar toch wel bijna zeker is dat dit te wijten is aan de kwaliteit van ons voedingspatroon wat de afgelopen jaren sterk achteruit is gegaan (meer bewerkte voeding in relatie tot onbewerkte voeding).
3. Er is een gematigde alcoholinname
Het is ook geen verrassing meer dat alcohol steeds vaker in verband wordt gebracht met negatieve gezondheidseffecten. Waar vroeger nog gepredikt werd dat één glas alcohol per dag een gezondheidsbevorderend effect zou hebben, wordt deze stelling steeds vaker onder vuur gelegd. Er wordt steeds meer erkend dat de effecten van alcohol groter en desastreuzer zijn dan eerder vastgesteld is. Dat de gebieden waarin mensen het langst leven dan ook nog eens gekenmerkt worden door een gematigde tot lage alcoholinname, is in mijn opzicht dan ook geen toeval en des te meer reden om de effecten van alcohol serieus te heroverwegen.
4. Dagelijkse beweging
Naast een eetcultuur met veel verse en onbewerkte voeding welke ook nog eens geconsumeerd wordt in een totaal van een calorietekort, voegt ook het element bewegen nog wat toe aan de formule. En met bewegen wordt dus niet gerefereerd aan bewust en intensief sporten met eventueel zelfs gewichten. Nee, sterker nog, het is niet eens per se bewuste beweegmomenten maar meer een patroon van meer beweging in alledaagse bezigheden. Denk aan de tuin bijhouden, wandelend de boodschappen doen, koken, opruimen en wassen en bijvoorbeeld het feit dat ze in een regio wonen waarin ze weinig tot geen gebruik (kunnen) maken van gemotoriseerd vervoer.
Dit draagt allemaal bij aan een patroon dat op zichzelf al veel actiever is dan de toch steeds meer inactieve westerse leefstijl anno 2021. Alles wat we doen wordt steeds gemakkelijker gemaakt waardoor de noodzaak tot veel bewegen zelfs vervalt. De beweging die je dan toch wil krijgen moet vooral heel bewust ingepland worden wat het tegelijkertijd een drempel maakt voor velen. Het is daarbij inmiddels wel algemeen bekend dat beweging essentieel is voor een goede gezondheid en een zittende cultuur bijdraagt aan een samenleving met steeds meer welvaartsziekten en fysieke problemen.
5. Er wordt voldoende geslapen
Tot slot kan ook slapen niet over het hoofd worden gezien. Wellicht toch ook wel een van de allerbelangrijkste facetten van een goede gezondheid. Er wordt nog onvoldoende erkend hoeveel invloed slaap heeft de onze gezondheid maar wat dus wederom opvallend is, is dat in deze gebieden slaap in ieder geval niet ondergewaardeerd is. Deze gebieden kenmerken zich aan het feit dat er wat meer geleefd wordt op het natuurlijke ritme van moeder natuur. Waarin geslapen wordt zo lang het lichaam nodig heeft en ook tussentijdse dutjes geen uitzondering zijn. Een algeheel patroon waarin rust nemen als belangrijk wordt beschouwen en daar dus ook zeker voldoende aandacht aan geschonken.
Daarbij wordt ook steeds meer bekend over de impact van onvoldoende slaap op onze gezondheid. Naast het feit dat het een enorm grote en snel aanwezige impact heeft op onze bloeddruk en stresslevels, draagt het vervolgens ook bij aan het scala van welvaartsziekten. Daarbij zorgt verminderde slaap ook voor een verstoorde balans tussen het honger- en verzadigingshormoon. Dat draagt vanzelfsprekend ook bij de behoefte om meer et eten wat ook gemakkelijker leidt tot overeten. Het lichaam heeft op dagen waarop het minder slaap heeft gekregen namelijk niet per se en veel hoger energieverbruik.
Waarmee je de totale formule te pakken hebt voor een lang en gezond leven!
En als je dit rijtje nu ziet, zie je ook waar het bij ons voornamelijk fout gaat. Want het is geen wonder dat wij westerlingen toch ook wel steeds meer vermoeidheid, vage kwaaltjes, welvaarts-vetrandjes en hormoon disbalansen kennen.
De belangrijkste boodschap die ik je vooral nog eens herhaald wil hebben is: blijf niet zoeken naar het perfecte eetpatroon! Zoals je hierboven hebt gelezen gaat het er niet eens zo zeer om wat je nu exact eet, als je maar ‘gezond’ eet en in gezonde hoeveelheden. Want in de zoektocht naar de perfecte voedingsmethode raken steeds meer mensen alleen maar verder verwijderd van een gezond patroon.
Wat daarin voor mij persoonlijk echt een gamechanger is geweest en mij met name gezonde relatie met voeding heeft opgeleverd, dat hoor je in deze podcast!
Luister je liever on the go via Spotify? Dan kan dat hier.
1. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17986602/